Mạc Tư Khoa, Nga – Nga vào Thứ Sáu đã kỷ niệm 80 năm ngày đánh bại Đức Quốc xã trong Đệ nhị Thế chiến. Tổng thống Vladimir Putin đã chủ trì một cuộc duyệt binh quy mô lớn với xe tăng, hỏa tiễn và quân đội đi qua Quảng trường Đỏ tại Mạc Tư Khoa, và chào đón hơn hai chục nhà lãnh đạo thế giới – nhiều nhứt kể từ khi Mạc Tư Khoa đưa quân vào Ukraine.
Ngày Chiến thắng, mà Nga kỷ niệm vào ngày 9 tháng 5, là ngày lễ thế tục quan trọng nhứt của quốc gia này. Cuộc duyệt binh và các lễ hội khác nhấn mạnh nỗ lực của Mạc Tư Khoa trong việc phô diễn sức mạnh toàn cầu và củng cố các liên minh đã hình thành, đồng thời tìm kiếm đối trọng với Tây phương giữa lúc cuộc xung đột tại Ukraine đang bước sang năm thứ tư.
Cuộc duyệt binh Thứ Sáu là lớn nhứt kể từ khi Nga đưa quân vào Ukraine vào năm 2022 và thu hút nhiều nhà lãnh đạo toàn cầu đến Mạc Tư Khoa nhứt trong một thập niên. Khách mời cấp cao bao gồm Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, người ngồi cạnh ông Putin, và Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva. Sự hiện diện của họ cho thấy cách ông Putin đã cố gắng làm nổi bật sự thất bại của Tây phương trong việc biến Nga thành một quốc gia bị cả thế giới xa lánh.
Ông Alexander Gabuev, giám đốc Trung tâm Carnegie Nga-Âu Á, nói: “Điều đó lại cho thấy rằng Nga không bị cô lập, rằng Nga được xem là một quốc gia chiến thắng rất hợp pháp, nằm trong số các quốc gia chiến thắng trong Đệ nhị Thế chiến.”
Ông Gabuev nói “Nga đang đứng vững giữa cái gọi là đa số toàn cầu,” nói thêm rằng sự hiện diện của Thủ tướng Slovakia Robert Fico cho thấy “Nga có đồng minh ngay cả trong phe Tây phương” và đánh dấu một chiến thắng lớn về quan hệ công chúng cho ông Putin.
Đệ nhị Thế chiến là một sự kiện hiếm hoi trong lịch sử chia rẽ của quốc gia này dưới sự cai trị của Đảng Cộng sản mà được tất cả các nhóm chính trị tôn kính. Điện Kremlin đã sử dụng tình cảm này để khuyến khích niềm tự hào dân tộc và nhấn mạnh vị trí của Nga như một cường quốc toàn cầu.
Liên Xô đã mất 27 triệu người trong cái mà họ gọi là Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại từ năm 1941 đến 1945, một sự hy sinh to lớn đã để lại vết sẹo sâu sắc trong tâm hồn dân tộc.
Phát biểu trước đám đông tại Quảng trường Đỏ, ông Putin ca ngợi quân đội Nga đang chiến đấu tại Ukraine, nói rằng “chúng tôi tự hào về lòng can đảm và quyết tâm của họ, sức mạnh tinh thần luôn mang lại chiến thắng cho chúng tôi.”
Ông Putin, người đã cai trị Nga 25 năm, đã biến Ngày Chiến thắng thành một trụ cột quan trọng trong nhiệm kỳ của mình và đã cố gắng sử dụng nó để biện minh cho hành động của mình tại Ukraine. Ông Gabuev nói rằng lễ kỷ niệm Ngày Chiến thắng đã trở thành “một tôn giáo công dân thúc đẩy lòng yêu nước, chủ nghĩa dân tộc, hoài niệm, và biện minh cho cả chánh quyền đàn áp của ông ở trong nước lẫn chính sách ngoại giao ngày càng bành trướng của Nga ở nước ngoài, đặc biệt bao gồm đối với các quốc gia láng giềng.”
Cuộc duyệt binh có hơn 11.500 quân và hơn 180 phương tiện quân sự, bao gồm xe tăng, xe bọc thép chở bộ binh và pháo binh được sử dụng trên chiến trường ở Ukraine. Như một lời nhắc nhở về sức mạnh hạt nhân của Nga, các bệ phóng hỏa tiễn đạn đạo liên lục địa mang đầu đạn hạt nhân Yars khổng lồ đã lăn bánh qua Quảng trường Đỏ. Các chiến đấu cơ của các đội bay biểu diễn của không quân Nga đã bay qua theo đội hình gần, tiếp theo là các chiến đấu cơ kéo theo khói mang màu sắc của quốc kỳ.
Sau đó, ông Putin bắt tay với các tướng Nga đã dẫn quân vào Quảng trường Đỏ và nói chuyện với các sĩ quan cấp cao Bắc Triều Tiên đeo đầy huân chương đang theo dõi cuộc duyệt binh, ôm một trong số họ. Tháng trước, ông Putin đã cám ơn Bắc Triều Tiên vì đã chiến đấu bên cạnh quân đội Nga chống lại lực lượng Ukraine và ca ngợi sự hy sinh của họ khi Bình Nhưỡng lần đầu tiên xác nhận việc triển khai quân.
Các tuyên bố của Nga và Bắc Triều Tiên nhấn mạnh sự mở rộng hợp tác quân sự của họ, đặc biệt sau khi Nga nói rằng quân đội của họ đã hoàn toàn tái chiếm vùng Kursk mà lực lượng Ukraine đã chiếm giữ trong một cuộc xâm nhập bất ngờ năm ngoái. Ukraine bác bỏ tuyên bố này.
Các lễ hội Ngày Chiến thắng năm nay đã bị lu mờ bởi các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine nhắm vào Mạc Tư Khoa và gây gián đoạn nghiêm trọng tại các phi trường của thủ đô. Hãng hàng không Aeroflot vào Thứ Tư đã hủy hơn 100 chuyến bay đến và đi từ Mạc Tư Khoa, và trì hoãn hơn 140 chuyến khác khi quân đội đẩy lùi các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Ukraine vào thủ đô.
Giới chức Nga đã siết chặt an ninh trước cuộc duyệt binh và việc mất mạng internet di động đã được báo cáo giữa lúc áp dụng các biện pháp đối phó điện tử nhằm ngăn chặn thêm các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái tiềm tàng.
Ông Putin đã tuyên bố lệnh ngừng bắn đơn phương 72 giờ bắt đầu từ ngày 7 tháng 5 để trùng với lễ kỷ niệm Ngày Chiến thắng, nhưng cảnh báo rằng quân đội Nga sẽ trả đũa bất kỳ cuộc tấn công nào. Mạc Tư Khoa đã tỏ ra miễn cưỡng chấp nhận lệnh ngừng bắn 30 ngày do Hoa Kỳ đề xuất mà Ukraine đã chấp nhận, liên kết điều đó với việc ngưng cung cấp vũ khí của Tây phương cho Ukraine và nỗ lực động viên của Kyiv, những điều kiện mà Ukraine và các đồng minh Tây phương của họ đã bác bỏ.
Giới chức Ukraine báo cáo hàng loạt các cuộc tấn công của Nga vào Thứ Sáu đã giết chết ít nhứt hai người tại các vùng Kherson và Zaporizhzhia và gây hư hại các tòa nhà. Một máy bay không người lái của Nga cũng đã tấn công một phương tiện dân sự tại Zaporizhzhia, làm bị thương nặng một người đàn ông và cũng làm bị thương vợ ông ấy.
Khi cuộc duyệt binh và các lễ hội khác diễn ra tại Mạc Tư Khoa, hàng chục giới chức Âu Châu đã họp tại Lviv, miền tây Ukraine, để tán thành việc thành lập một tòa án đặc biệt nhằm truy tố các giới chức Nga bị cáo buộc tội ác chiến tranh.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy nói, phát biểu tại cuộc họp ở Lviv: “Nga cần cảm nhận được sức mạnh chung của chúng ta và quan trọng nhứt là sức mạnh đang tăng trưởng.” Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải buộc Nga chịu trách nhiệm, nói thêm rằng “đây là bổn phận đạo đức của Âu Châu và của mọi người trên thế giới trân trọng sinh mạng con người.”
Bộ trưởng Ngoại giao Pháp Jean-Noël Barrot nói: “Tôi chắc chắn rằng tòa án này sẽ cho phép cuộc đấu tranh chống lại sự trừng phạt đối với tất cả các tội ác chiến tranh đã được thực hiện trong cuộc chiến xâm lược này của Nga chống lại Ukraine.” Giới chức Nga đã kịch liệt bác bỏ các cáo buộc tội ác chiến tranh. Ông Barrot cũng nói rằng các đồng minh Âu Châu đã đồng ý về một gói trừng phạt khác chống lại Nga.
Đứng bên cạnh các giới chức chánh phủ cấp cao của Ukraine tại Lviv, đặc trách đối ngoại Liên Hiệp Âu Châu Kaja Kallas nói rằng việc thành lập tòa án sẽ có nghĩa là “không ai có thể thoát khỏi việc bị trừng phạt vì những tội ác đã gây ra.”
Hầu hết Âu Châu kỷ niệm ngày đánh bại Đức Quốc xã trong Đệ nhị Thế chiến vào ngày 8 tháng 5.
© ABC News, The Associated Press
