Ngày 25/12, tại Bangkok, tòa án đã ra phán quyết trả tự do cho ông Y Quynh Bđăp liên quan đến vụ án nhập cư, song ông vẫn tiếp tục bị giam giữ do nguy cơ dẫn độ về Việt Nam chưa được loại trừ.
Là đồng sáng lập tổ chức Người Thượng Vì Công Lý (Montagnards Stand for Justice – MSFJ), ông Bđăp đã tích cực vận động cho quyền lợi của cộng đồng người Thượng, đồng thời hướng dẫn họ ghi nhận các hành vi đàn áp tôn giáo tại Việt Nam để báo cáo với các tổ chức quốc tế. Tuy nhiên, chính quyền Việt Nam đã liệt MSFJ vào danh sách các tổ chức khủng bố, và ông bị kết án 10 năm tù vì liên quan đến một vụ tấn công trụ sở chính quyền cấp xã ở Đắk Lắk.
Giam giữ kéo dài bất chấp phán quyết trả tự do
Bà Nadthasiri Bergman, luật sư của ông tại Thái Lan, chia sẻ với đài BBC ngày 27/12:
“Tòa án đã tuyên thả tự do cho ông Bđăp trong vụ án nhập cư, nhưng ông vẫn bị giam giữ để chờ tòa xem xét quyết định trục xuất.”
Theo bà, ông Bđăp sẽ tiếp tục bị giam giữ cho đến khi có phán quyết cuối cùng từ tòa án Thái Lan. Trước đó, ông đã bị bắt giữ vào ngày 11/6/2024 theo yêu cầu dẫn độ từ phía Việt Nam.
Bên cạnh các cáo buộc về nhập cư trái phép, ông còn đối mặt với phiên tòa liên quan đến lệnh dẫn độ. Với mỗi tội danh nhập cư, ông phải chịu án bốn tháng tù và khoản tiền phạt 6.000 baht (khoảng 4,5 triệu đồng).
Tuy nhiên, nhờ sự hợp tác và lời khai của ông, tòa án đã xem xét giảm nhẹ mức án. Kết quả, mỗi bản án được giảm một phần ba, và tổng hình phạt của ông là bốn tháng 40 ngày tù cùng khoản tiền phạt 8.000 baht. Bản án tù được hoãn thi hành trong hai năm.
Quy chế tị nạn không miễn trừ trách nhiệm pháp lý
Mặc dù ông Bđăp sở hữu quy chế tị nạn do Liên Hợp Quốc cấp, tòa án khẳng định điều này không loại trừ trách nhiệm pháp lý của ông theo luật pháp Thái Lan. Phán quyết cũng ghi nhận rằng ông đã bị giam giữ hơn 200 ngày, vượt xa thời gian giam giữ tương ứng với tiền phạt, nên ông không cần nộp tiền phạt.
Ngày 25/12, Tòa án Khu vực Bắc Bangkok đã ban hành lệnh trả tự do cho ông trong vụ nhập cư trái phép, nhưng ông vẫn bị giam giữ liên quan đến vụ án dẫn độ.
Nguy cơ dẫn độ và áp lực quốc tế
Ngày 30/9, Tòa án Hình sự Bangkok ra phán quyết đồng ý dẫn độ ông Bđăp về Việt Nam, mặc dù Thái Lan và Việt Nam không có hiệp định dẫn độ chính thức. Thẩm phán có thể dựa vào Luật Dẫn độ của Thái Lan để tạm giữ ông chờ dẫn độ nếu các điều kiện cần thiết được đáp ứng.
Tuy nhiên, Điều 13 của Đạo luật Chống Tra tấn và Cưỡng bức Mất tích của Thái Lan cấm dẫn độ cá nhân đến các quốc gia nơi họ có nguy cơ bị tra tấn hoặc đối xử vô nhân đạo. Trường hợp của ông Bđăp, một người tị nạn được Cao ủy Liên Hợp Quốc về Người tị nạn (UNHCR) công nhận, đang nhận được sự quan tâm đặc biệt từ quốc tế.
Nhiều cơ quan thuộc Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế đã bày tỏ quan ngại về khả năng ông bị dẫn độ về Việt Nam. Vụ việc này được xem như một phép thử đối với Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra và cũng là thách thức đối với Tổng Bí thư Tô Lâm trong việc tuân thủ các cam kết nhân quyền quốc tế.
