Dưới đây là phát biểu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền tại Phiên họp thông qua kết quả Kiểm định Phổ quát của Hội đồng Nhân quyền – HRC57
Kính thưa ngài chủ tịch,
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền hoan nghênh việc Việt Nam chấp nhận khuyến nghị thông qua Công ước số 87 của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) về Quyền Tự do Lập hội và Bảo vệ Quyền Thành lập Tổ chức. Tuy nhiên, việc thông qua công ước chỉ là bước đầu. Việt Nam cần chứng minh cam kết này bằng cách cho phép các công đoàn độc lập được thành lập và hoạt động tự do.
Mặc dù Việt Nam tuyên bố rằng đến tháng 12/2022 đã có “72.000 tổ chức” và “125.000 công đoàn cơ sở,” nhưng thực tế, hầu hết các tổ chức này đều nằm dưới sự kiểm soát của chính quyền.
Chúng tôi rất thất vọng khi Việt Nam bác bỏ nhiều khuyến nghị, đặc biệt những khuyến nghị liên quan đến việc bảo vệ nhân quyền và kêu gọi trả tự do cho các nhà hoạt động đang bị giam giữ. Tính đến tháng 9/2024, có ít nhất 171 tù nhân chính trị và 21 người khác bị tạm giam chờ xét xử vì thực hiện ôn hòa các quyền cơ bản.
Việt Nam cũng từ chối sửa đổi các điều luật như Điều 117 (tuyên truyền chống nhà nước) và Điều 331 (lợi dụng các quyền tự do dân chủ) trong Bộ Luật Hình sự. Đây là những điều luật thường được sử dụng để trấn áp ý kiến trái chiều. Trong 9 tháng đầu năm 2024, ít nhất 28 người đã bị kết án và bỏ tù theo các điều luật này. Ngoài ra, Việt Nam cũng bác bỏ các khuyến nghị liên quan đến việc bãi bỏ các điều luật hạn chế quyền tự do ngôn luận và từ chối thông qua Hiệp ước Chống Cưỡng bức Mất tích.
Chính quyền Việt Nam không chấp nhận khuyến nghị “chấm dứt việc ép buộc từ bỏ tín ngưỡng” và cho rằng khuyến nghị này không phản ánh đúng tình hình. Tuy nhiên, chính quyền thừa nhận họ đã “vận động” người dân “tự nguyện từ bỏ tà đạo.” Có khoảng 140 tổ chức tôn giáo không được công nhận và nhiều tổ chức bị coi là “tà đạo.” Thành viên của các nhóm này thường xuyên đối mặt với giám sát, đe dọa, sách nhiễu, thậm chí bị bắt giữ và bỏ tù.
Việt Nam cũng bác bỏ khuyến nghị dừng ngay mọi hành vi trả đũa đối với những người hợp tác với Liên Hiệp Quốc về các vấn đề nhân quyền, mặc dù Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc đã ghi nhận những hành vi trả đũa như vậy.
Cuối cùng, Việt Nam từ chối mọi khuyến nghị liên quan đến việc thành lập một cơ quan nhân quyền độc lập ở cấp quốc gia, điều này cho thấy các cam kết cải thiện nhân quyền của họ chỉ dừng lại ở lời nói.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền kêu gọi Việt Nam thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ quốc tế của mình bằng cách đảm bảo quyền tự do ngôn luận, lập hội và biểu tình ôn hòa, đồng thời chấm dứt mọi hành vi sách nhiễu, đe dọa, trả đũa đối với các nhà bảo vệ nhân quyền.
