Chương trình thời sự trên CaliToday lần này là một tiếng chuông cảnh tỉnh cho cả giới lãnh đạo và người dân Việt Nam, về một lộ trình chính trị đã kéo dài nửa thế kỷ mà vẫn chưa rõ đích đến – gọi là “tiến lên xã hội chủ nghĩa.”
Qua lời phân tích chặt chẽ của học giả Đỗ Thông Minh, người nghe nhận ra rằng, đằng sau các mỹ từ chính trị là một thực tại đầy bấp bênh, nơi chủ quyền quốc gia có thể bị xói mòn không phải bởi chiến tranh, mà bởi sự ngây thơ, tham lam và lệ thuộc.
I. Lộ trình “tiến lên” Xã Hội Chủ Nghĩa – Ảo ảnh hay thực tế?
Mở đầu chương trình, học giả Đỗ Thông Minh đặt một câu hỏi đầy châm biếm nhưng cũng rất nghiêm túc: “Sau 50 năm, Việt Nam đã đạt được điều gì từ lý tưởng Xã Hội Chủ Nghĩa?” Ông cho rằng, kể từ ngày miền Nam sụp đổ năm 1975 đến nay, cộng sản Việt Nam vẫn chưa có định nghĩa rõ ràng về một xã hội cộng sản hoàn chỉnh, mà chỉ luôn lặp đi lặp lại cụm từ “định hướng xã hội chủ nghĩa” như một chiếc áo che đậy sự hỗn mang chính trị và kinh tế.
II. Chuyến công du của Tập Cận Bình – dấu hiệu của một hình thức tái lệ thuộc?
Phần kế tiếp phân tích sâu chuyến thăm của Tập Cận Bình sang Hà Nội gần đây, với hơn 42 văn kiện hợp tác được ký kết, trong đó có nhiều thỏa thuận liên quan tới hạ tầng giao thông, quốc phòng và kinh tế kỹ thuật. Học giả Đỗ Thông Minh cảnh báo rằng, trong khi giới lãnh đạo Hà Nội ca ngợi đây là “thành tựu ngoại giao,” thì người dân lại lo sợ đó là bước đi dẫn đến sự lệ thuộc ngày càng sâu sắc vào Bắc Kinh, dưới vỏ bọc “hợp tác chiến lược toàn diện.”
III. Hệ lụy nợ nước ngoài – bài học từ Sri Lanka
Một phần quan trọng trong chương trình là sự so sánh với trường hợp Tích lan, một quốc gia đã vỡ nợ vì vay quá nhiều từ Trung Cộng để làm các dự án lớn mà không có khả năng hoàn vốn. Ông Thông Minh cho rằng: “Nếu không cẩn thận, Việt Nam có thể trở thành một ‘Tích Lan mới’ ở Đông Nam Á”, bởi các dự án hạ tầng lớn như đường sắt cao tốc nối liền Trung-Việt không chỉ đội vốn, mà còn bị áp đặt thời hạn hoàn thành rất gấp, không phù hợp với sức chịu đựng kinh tế hiện tại của Việt Nam.
IV. Vấn nạn nội tại – tham nhũng, bất tài và bất tín
Học giả nêu rõ rằng, một trong những lý do chính khiến các dự án phát triển tại Việt Nam thất bại hoặc trì trệ là nạn tham nhũng trầm kha, năng lực quản trị yếu kém, và sự thiếu minh bạch từ thượng tầng.
Ông đặt câu hỏi: “Với bộ máy như vậy, ai sẽ là người đảm trách, và ai sẽ chịu trách nhiệm khi dự án đội vốn gấp 3, gấp 4, rồi để đó như những tượng đài bê-tông hoang lạnh?”
V. Ý nghĩa của dịp kỷ niệm 50 năm “thống nhất” – vui hay buồn?
Tiến tới mốc 50 năm sau ngày 30 Tháng Tư, ông Đỗ Thông Minh đặt vấn đề: Liệu đây là dịp để vui mừng, hay là thời điểm để suy tư và tưởng niệm? Bởi trong khi nhà cầm quyền cộng sản tổ chức lễ lạt rình rang, thì trong lòng nhiều người Việt – nhất là người miền Nam – đó là ngày mất nước, là khởi đầu cho thảm kịch vượt biên, cải tạo, phân biệt vùng miền và tha hương không ngày trở lại.
VI. Tương lai kinh tế Việt Nam – cơ hội hay rủi ro tiềm ẩn?
Phần kết của buổi nói chuyện bàn đến viễn cảnh kinh tế Việt Nam. Tuy có tăng trưởng bề mặt, nhưng theo ông Thông Minh, sự phát triển thiếu bền vững, lệ thuộc vào vốn đầu tư ngoại quốc, và không xây dựng được một nền kỹ nghệ độc lập có chiều sâu, sẽ khiến Việt Nam dễ bị tổn thương trước những biến động toàn cầu.
