Chương trình thời sự kỳ này mang đến một bức tranh toàn diện, sâu sắc và không né tránh về tình hình Việt Nam, từ tôn giáo đến chính trị, từ kinh tế đến giáo dục, từ mặt đất cho đến tận không gian. Dưới góc nhìn tỉnh táo của học giả Đỗ Thông Minh, người nghe không khỏi giật mình trước những nghịch lý, đồng thời được gợi mở những câu hỏi lớn: Dân tộc sẽ đi về đâu? Niềm tin nào còn có thể dẫn lối cho tương lai? Và ai sẽ là người đủ can đảm, đủ tri thức để khởi sự một cuộc phục hưng thật sự?
I. Tôn giáo và quyền lực – ngã ba của niềm tin và chính trị
Buổi nói chuyện mở đầu bằng một chủ đề đang gây nhiều xôn xao tại Việt Nam và cộng đồng Phật tử hải ngoại: vụ việc liên quan đến Sư Minh Tuệ tại Tích Lan (Sri Lanka). Theo ông Đỗ Thông Minh, vị sư này không chỉ bị chính quyền địa phương soi xét, mà còn gặp phản ứng gay gắt từ các giới tôn giáo bản xứ, tạo nên một bối cảnh nhạy cảm về mối quan hệ giữa tự do tín ngưỡng và chính trị quốc tế.
Ông cảnh báo rằng:
“Trong một thế giới mà tôn giáo ngày càng trở thành công cụ chính trị, người tu hành không chỉ cần chân tu mà còn cần sự khôn ngoan để không bị lôi kéo vào các thế lực mờ ám.”
II. Amanda Ngọc Nguyễn – một biểu tượng mới cho nữ quyền Việt Nam?
Một câu chuyện tươi sáng giữa bầu trời thời sự nặng nề là trường hợp của Amanda Ngọc Nguyễn, một phụ nữ gốc Việt, gia nhập phi hành đoàn toàn nữ gồm 6 người bay vào không gian với sự hỗ trợ của một công ty lớn. Học giả Đỗ Thông Minh xem đây là bước tiến biểu tượng cho nữ quyền và dân quyền Việt Nam trong thời đại toàn cầu, và nhận định rằng:
“Giấc mơ của người phụ nữ Việt Nam không chỉ nằm trong bếp, mà đã vươn ra tới tận vũ trụ.”
III. Diễn hành kỷ niệm 50 năm – hùng tráng hay máy móc?
Chuyển qua khung cảnh trong nước, hai diễn giả bàn đến cuộc diễn binh kỷ niệm 50 năm ngày 30 Tháng Tư, với nhiều nghi thức rình rang nhưng bị xem là mang tính phô trương và sáo rỗng. Ông Đỗ Thông Minh nhấn mạnh sự khác biệt giữa tinh thần chiến đấu vì lý tưởng ngày xưa và vẻ lạnh lùng, máy móc của quân đội hiện nay, mà theo ông, đang bị “hành chính hóa” bởi một bộ máy lãnh đạo thiếu linh hồn dân tộc.
IV. Tình hình chính trị – giữa Mỹ, Trung và chiếc ghế chông chênh của Hà Nội
Video cũng không bỏ qua các chuyển động ngoại giao và luật pháp mới ban hành tại Việt Nam, cho thấy sự dao động trong chính sách giữa Mỹ và Trung Quốc. Học giả Đỗ Thông Minh cho rằng, giới cầm quyền Việt Nam đang chơi trò đi dây đầy nguy hiểm, vừa muốn mở rộng quan hệ với Hoa Kỳ để tránh lệ thuộc Trung Cộng, vừa không dám buông Bắc Kinh vì “sợ mang tiếng phản bội đồng chí anh em”.
V. ChatGPT và trí tuệ nhân tạo – kỳ vọng hay mối nguy tiềm ẩn?
Buổi đối thoại cũng dành thời lượng đáng kể cho AI, với trọng tâm là ChatGPT, như một hiện tượng toàn cầu đang làm thay đổi xã hội và chính trị. Ông Minh cho biết:
“ChatGPT không chỉ là công cụ hỗ trợ tri thức, mà còn có thể là vũ khí chính trị nếu bị lợi dụng để tuyên truyền hoặc điều hướng tư tưởng.”
VI. Kinh tế và ảnh hưởng của ngoại quốc – ai đang thật sự kiểm soát Việt Nam?
Trong phần bàn về kinh tế, ông Thông Minh nhấn mạnh đến vai trò ngày càng lớn của các công ty ngoại quốc như Samsung, Foxconn, hay các hãng Hàn – Nhật đầu tư mạnh vào Việt Nam.
Tuy nhiên, ông đặt câu hỏi:
“Nếu doanh nghiệp ngoại kiểm soát nguồn thu lớn nhất, liệu chính quyền Việt Nam còn có thực quyền điều hành hay chỉ là bù nhìn kinh tế?”
VII. Văn hóa và giáo dục – khoảng cách tri thức giữa dân tộc và thế giới
Chốt lại buổi trò chuyện, ông Đỗ Thông Minh nói về trình độ học vấn của giới lãnh đạo Việt Nam hiện nay, và sự tụt hậu văn hóa – giáo dục khi so với quốc tế.
Ông cho rằng:
“Việt Nam đang bước vào thời kỳ toàn cầu hóa với một lớp lãnh đạo học nửa vời, tiếng Anh chưa đủ, kiến thức chưa thông, lại đầy tự mãn.”
